මහාවංසය

මහාවංසය

පුරාතන සිංහලයන් අතර ඓතිහාසික චින්තනය, පාලි පිටක ග්‍රන්ථවලට සිංහල අටුවා සැපයීම හා සම්බන්ධව සාහිත්‍යමය ලේඛන බිහි කිරීමට දරන ලද ආදිතම ප්‍රයත්නයන් තරමටම පැරැණි වේ. දැනට ශේෂව නොමැති මේ ඓතිහාසික ලේඛන ගැන අපට දැන ගන්නට ලැබෙන්නේ පශ්චාත්කාලීන කෘතිවල ඒවා ගැන සදහන්ව තිබෙන සදහන් මගින් ය. එසේ වුවත් මෙම ලේඛනවල අන්තර්ගත වු බොහෝමයක් කරුණු පාලි වංශ කතාවල සුරැකිව රැකී ඇත. පරම්පරානුගත ඉතිහාසය ලිවීමට දරන ලද ප්‍රයන්ත අතර දැනට විද්‍යාමාන ආදිතම ග්‍රන්ථය දීපවංසයයි. පසුව වැඩි කල් නොගොස් ම තවත් වංශකථාවක් වු මහාවංසය රචනා කරනා ලදි. මෙයටද විෂය වුයේ දීපවංශයට විෂය වු කාල පරිච්ඡේදයම වේ. මහාවංසය යනු දිවයිනේ  ප්‍රධානතම වංශකතාවයි. මුල් වරටට ක්‍රි.ව හය වැනි සියවසේදි රචිත මෙයට වරින් වර ඒ ඒ වකවානුව දක්වා ඉතිහාසය අලුතින් එක් කරන ලදි. මෙම වංශකථාවට අඛණ්ඩ ස්වරූපයක් මෙයින් එකතු වේ. චූලවංසය යනුවෙන් මෙයින් පසු කොටස් හැදින් වුවද මේ වු කලි එහි කර්තෘන් එයට යෙදීමට අපේක්ෂා කල නාමය නොවේ. ක්‍රි.පු පස්වැනි සියවසේ සිට 1815 වර්ෂයේ උඩරට රාජධානිය යටත් කර ගැනීම දක්වා වු ශත වර්ෂ 20 කට අධික කාලයක ඉතිහාසය මෙයට ඇතුළත් වේ.

            පුරාතන සිංහලයන්ගේ ඓතිහාසික චින්තනයේ අග්‍රඵලය වු මහාවංසය වරින් වර කොටස් එක් කිරීමෙන් එකී එකී අවධීය දක්වා සම්පුර්ණ කරන ලද අතර අඛණ්ඩ යුග පරම්පරානුකූලව දිවයිනේ ඉතිහාසය ගෙන හැර පෑම එහි අභිප්‍රාය විය. මෙසේ ක්‍රිස්තු වර්ෂ හයවන සියවසේ මුල් භාගයේදි මහාවංසය රචනා කිරීම ලංකාවේ ඉතිහාසය ලිවීමේ සම්ප්‍රදායේ ඉතා වැදගත් අවස්ථාවක් විය.

            ඉන්දියාවේ ජාතික ඉතිහාසයක් බිහිවුයේ නැත. එරට නිතර පැවති දේශපාලන අසමගිකම් නිසා එබදු කෘතියක් බිහි විය හැකි නොවිය. අධිරාජ්‍යවල හා රාජවංශයන්ගේ උන්නතිය හා අවනතියත් රාජ්‍යයන්ගේ දේශ සීමා නිරන්තරයෙන් වෙනස් වෙමින් පැවතීමත් සම්පුර්ණ භාරතයම අළලා ඉතිහාසයක් ලිවීමට හිතකර පරිසරයක් නොවීය. එහෙයින් ලංකාවේ වංශ කථා සදහා ආදර්ශයට ගත හැකි කෘතියක් භාරතයේ නොවීය. ඇතමෙක් ඉන්දියාවේ පැවති විනාශ වි යන්නට ඇතැයි සිතීමට පෙළඹෙති. එහෙත් සි. එච් පිලිප් තර්ක කරනුයේ විනාශ කිරීමට ඉතිහාස කෘති ම විශේෂයෙන්ම තෝරා ගත්තා යැයි සිතන්නට හේතුවක් නොමැති බවයි. මහාවංශය හා සැසදිය හැකි එකම ග්‍රන්ථය වන රාජතරංගිණිය හෙවත් කාශ්මීර වංශ කථාව රචනා කරන ලද්දේ ලංකා වංශ කථාව ලිවීමට පසු අවධියක් වන ක්‍රිස්තු වර්ෂ දොළොස්වන සියවසේ දී ය. හබැවින් එය ලංකාවේ කීතියට ආදර්ශයක් වීමට නොපිළිවන.

මහා වංශය වැනි ඓතිහාසික වංශ කතාවලට පදනම් වු ඓතිහාසික සාහිත්‍ය දියුණු වුයේ බෞද්ධ ආරාමවලය. පාලි ත්‍රිපිටකයෙහි බුදුන් වහන්සේගේ දේශනා හැම විටම ඉදිරිපත් කොට ඇත්තේ ඓතිහාසික පසු බිමක් මතය. නිදර්ශනයක් වශයෙන් විනය පිටකයේ භික්ෂූන් උදො නීතිරීති පනවා ඇත්තේ ඒවා පැනවීමට තුඩු දුන් අවස්ථාවන් ගැන සදහන් කරමින් ය. මෙහිදි වේලාව,ස්ථනය, හා එයට සම්බන්ධ වුණු පුද්ලගයන් විස්තර කර ඇත.කාලයාගේ ඇවැමෙන් මෙම අවස්ථානුගත විස්තර බුදුන් වහන්සේගේ දේශනාවන්ගේ තථ්‍යතාව පිළිබද මිනුම් දණ්ඩක් විය.ක්‍රිස්තු පූර්ව තුන් වැනි සයවසේ බුද්ධාම ලංකාවට කෙන ආ අවධියේ සිටම ධර්මය සදහා අටුවා සැපයීමේ සම්ප්‍රදායක් ඇරඹිණි. මෙසේ සමන්තපාසාදිකාව නම් වු  විනය අටුවාවට ප්‍රස්තාවනා වශයෙන් සැපයීණු ඓතිහාසික තොරතුරු ලංකාවේ බුදු දහම පිහිටවීමට තුඩු දුන් අවස්ථාව සහ සිද්ධි විස්තර කොට ගත් අටුවා සාහිත්‍ය සමග සම්බන්ධ වීම බලාපොරොත්තු විය හැකි අනිවාර්ය දියුණුවකි.

මහාවංසයේ පළමු කොටසේ කතුවරයා හදුනා ගැනීමට මහා වංසයෙන් කිසිදු උපකාරයක් නොලැබේ. එහෙත් වංසත්ථප්පකාසිනිය එ සදහා උපකාරි වන විස්තරය අපට ලබා දෙයි. දික්සද සෙනවිරදුන් විසින් කරනවන් ලද මහපිරිවැන් වැසි මහාවංස අර්ථ සාරයේහි ප්‍රවීණ, ආචාර්යයන් කෙරෙන් ලද පැරණි හෙල අටුවායෙහි භාෂාණ්තරය හැර අර්ථ සාරයම ගෙන හෙළ බසට අනුරූප වන සේ කරන ලද පද්‍ය පද මහාවංසය යනුවෙන් එහි සදහන් වේ. මහාවංසයේ අඛණ්ඩ කොටසේ දෙවැනි භාගයේ මහානාම නම් ස්ථවීරයන් වහන්සේ කෙනෙක් දික්සද පිරිවෙණේහි විසු බවත් ධාතුසේන කුමාරයා පරසතුරන්ගෙන් ආරක්ෂාවීමට පැවදිව සිටියේ උන් වහන්සේ ලග බවත් සදහන් වේ. මහානාම හිමියන් විසු කාලය මෙසේ පස්වන සියවසයැයි ගත හොත් පරසතුරන් නසා අනුරාධපුර අගනුවර මුල් කරගෙන යලිත් එක් සෙසත් ලංකාවක් බිහි කිරීමට පිහිට වු ධාතුසේන රජුගේ මාමා මෙම මහානාම හිමියන්ම බව පිළීගැනීමට පාධාවක් නොමැත. එසේ වුවත් මහාවංසය උන් වහන්සේගේ ස්වාධීන රචනාවක්ම නොවීය. එයට පෙර පවැති සියළු මුලාශ්‍ර උන්වහන්සේ විසින් ඇසුරු කොට ගත් බව පෙනී යන්නා වු කරුණක් වේ.

වංසත්ථප්පකාසිනියේ හි සීහළට්ඨකථා මහාවංස යනුවෙන් සදහන් කොට ඇත්තේ ද මහාවංසයට මූලික මූලාශ්‍රය වූයේද මේ කෘතිය වන්නට ඇතැයි අපට සිතන්නට හැකි වේ. සීහළට්ඨකථා මහාවංසය මහාවිහාරයේදි ලියන ලද බව වංසත්ථප්පකාසිනියේ ඉදුරාම සදහන් කර ඇත්තේ ය. මහාවංස කතුවරයා වු මහානාම හිමියන් ස්වකීය විහාරයේ පැවති තොරතුරු ප්‍රෙයා්ජනයට ගැනීම අනිවාර්යෙන්ම සිදු වන්නකි. වංසත්ථප්පකාසිනියේ පැහැදිලිවම දක්වා ඇති පරිදි ලංකාවේ පුරාතන ඉතිහාසයට අදාල ඓතිහාසික ලේඛන මහාවිහාරයට පමණක් සීමා වුවක් නොවේ. අනුරාධපුර මහාවිහාරයට ප්‍රතිපාක්ෂික උත්තර විහාරය හෙවත් අභයගිරිය නමින් විහාරයක් පැවති බවද ප්‍රකට කරුණ කි. මහාවිහාරයෙන් බිදි ආ භික්ෂූන් පිරිසක් මෙහි වාසයට පැමීණි බව සදහන් වීමෙන් ඔවුන් මහාවිහාරයේ පැවති බුද්ධිමය සම්ප්‍රධායන් ද රැගෙන ආ බව ද සැකයක් නොමැත. වංසත්ථප්පකාසිනියේ සදහන් වන උත්තරවිහාරට්ඨකථා එසේ පැවති වංසකතා සම්ප්‍රදායක් එළිදැක්මක් විය හැකි වේ. වංසත්ථප්පකාසිනියේ එක් අවස්ථාවක උත්තරවිහාරවාසිං මහාවංසං එනම් උත්තර විහාරයේ වාසය කරන භික්ෂුන්ගේ මහා වංසය යනුවේන දක්වයි.

මහාවංසයේ ප්‍රථම කොටස අධ්‍යනයේදි සැලකිල්ලට ලක්විය යුතු වැදගත් කරුණක් ඇත. මහාවංස ටීකාව හෙවක් වංසත්ථප්පකාසිනිය නොමැති නම් එහි කතුවරයා කවරෙකු ද යන්න අපට හදුනා ගත නොහැකි වන්නට ඉඩ තිබුණි. එය බොහෝ පෙරදිග ග්‍රන්ථ කතුවරුන් අනුගමනය කළ පිළිවෙතකි. අනාගත පරම්පරාවන්ට අනුස්මරණය සදහා ආරක්ෂාකර තැබිය යුත්තේ සිය පෞද්ගලිකත්වය නොව තමා විසින් කරන ලද උදාර කාර්යයයි. මහාවංස කතුවර මහානාම හිමියන්ගේ භාරදූර කාර්යවූයේ තමන්ට ලැබුණු මූලාශ්‍රයන්වලින් කරුණු එක් රැස් කොට ඒවා තෝරා බේරා ගනිමින් හැකි තාක් අපක්ෂපාති ලෙසින් විවිරණය කරමින් ශිෂ්‍යන්ට පහසුවෙන් අවබෝධ කර ගත හැකි හා ස්මරණයට පහසු අයුරින් ශාසන ඉතිහාසයත් දීපය හෙවත් අනුරාධපුරය කේන්ද්‍රකර ගත් ශ්‍රී ලංකාවේ රාජපරම්පරා ඉතිහාසයත් ව්‍යක්ත පාලි බසට නැගීමයි. නූතන ඉතිහාස කෘතියකින් අපෙක්ෂා කරන සමාජ, ආර්ථික ඉතිහාසය ආදි හෑම අංශයක්ම සමන්විත වු පරිපූර්නත්වයක් මහාවංශයෙන් අපෙක්ෂා කළ නොහැකි වේ. එහෙත් සෑම අතින්ම තොරතුරු ලබා ගත හැකි අග්‍රගණ්‍ය මූලාශ්‍රයක් ලෙසින් මහාවංසයේ ලෝකයේ කිසිදු ඉතිහාස සම්ප්‍රදායකට නොදෙවැනි වෙයි. ශ්‍රී ලංකාවේ වංස කතා සම්ප්‍රදායට මුල් වුවොත් එම සම්ප්‍රදාය අඛණ්ඩව ආරක්ෂා කරගෙන ආවෝත් මහා සංඝයා වහන්සේලාය. ආගමේ ඉතිහාසයත් සිංහල ජාතියේ ඉතිහාසයත් එකට බැදි වෙළි අන්‍යොන්‍ය සහ සම්බන්ධයකින් යුතුව ගමන් කළ බව හොදින්ම පෙනී යන්නේ ය.

ආශ්‍රීත ග්‍රන්ථ

මහාචාර්ය රණවීර ලෙස්ලි ගුණවර්ධන (සංස්)    - ඉතිහාසයේ අතීතය.

මහාචාර්ය සිරිමා කිරිබමුණේ                             -  මහාවංසය හා ලක්දිව පැරැණි ඓතිහාසික සම්ප්‍රදාය.

මහාචාර්ය මංගල ඉලංසිංහ                                - මහාවංශය සහ ශ්‍රී ලංකාවේ ඉතිහාස සම්ප්‍රදාය.

මහාචාර්ය හේම් චන්ද්‍ර රායි (සංස්)                     - ශ්‍රී ලංකා විශ්වවිද්‍යාලයේ ලංකා ඉතිහාසය.

මහාචාර්ය ඉන්ද්‍රකීර්ති සිරිවීර                             - රජරට ශීෂ්ටාචාරය සහ නිරිත දිග රාජධානි.